Voorzitter Michael Ritman over BUN, Sogyal en Rigpa

Sogyal Rinpoche, de oprichter en spiritueel leider van Rigpa International, met ook afdelingen in Nederland en België, ligt zwaar onder vuur. Al sinds de jaren negentig zijn er beschuldigingen van onder meer seksueel misbruik van volgelingen. Het actualiteitenprogramma Brandpunt besteedde er vorige maand aandacht aan. Deze maand schreven acht oud-volgelingen, die behoorden tot de inner circle, een brief aan hem waarin ze hem onder meer verweten zich geestelijk en lichamelijk door hem misbruikt te voelen, onderwerp waren van seksuele lusten van Sogyal en hem opriepen zijn gedrag te veranderen of hen tegen te spreken als ze onwaarheid verkondigden. Tot nu toe heeft Sogyal Rinpoche – voor zo ver bekend, inhoudelijk nog niet op hun verwijten gereageerd.

Het Boeddhistisch Dagblad sprak gisteren met Michael Ritman, voorzitter van de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) en actief lid van Rigpa Nederland. Hoe kijkt hij tegen de beschuldigingen aan nu door enkelen de suggestie wordt geuit  dat Rigpa zich onder de vleugels van de BUN verschuilt.

Rigpa Nederland is lid van de Boeddhistische Unie Nederland waarvan u voorzitter bent. U bent ook verbonden aan Rigpa Nederland. Met name de laatste maanden is er door een aantal mensen ernstige kritiek geuit op de handelwijze van Sogyal rinpoche. Op 14 juli schreven acht voormalige prominenten van zijn organisatie een brief aan hem waarin ze beschreven hoe zijn gedrag hen heeft gekrenkt, geestelijk misvormd, hun eigenwaarde heeft aangetast en hen heeft beledigd en gekwetst.  Ze verwijten Sogyal dat hij niet naar hun kritiek op zijn handelwijze heeft geluisterd en die niet heeft aangepast. Aan de andere kant waren ze tientallen jaren op de hoogte van zijn volgens hen onbetamelijk gedrag en lieten dat toe en dekten dat af. In feite beschuldigen zij ook zichzelf, dat ze deze handelwijze en cultuur mogelijk hebben gemaakt. Hoe gaat de BUN om met een lid, Rigpa Nederland, waarvan de spiritueel leider zo onder vuur ligt? Hoe gaat u daar zelf mee om? 

Ritman: ‘ Over het algemeen is het BUN-bestuur terughoudend met reactie geven op nieuws dat haar leden betreft. De juistheid van berichtgeving staat niet altijd vast. Daarbij vinden we dat het primair aan de betreffende organisatie zelf is om te reageren.

Als het gaat om een zaak met actuele nieuwswaarde in de landelijke media, vinden we een reactie wel op zijn plaats. Toen in 2015 de NOS berichtte over een aantal misbruikzaken uit het verleden, hebben we direct gereageerd, zoals blijkt uit ons persbericht van 24 mei 2015.’

De BUN noemt zich een vriendschapsvereniging waarbij nu al meer dan veertig boeddhistische Nederlandse organisaties zijn aangesloten. Maar u bent als organisatie ook de officiële vertegenwoordiger van het boeddhisme in Nederland naar de overheid toe. Kan het dan wel zo zijn dat deze organisatie als vriendschapsvereniging wordt betiteld en geen sancties –dat is mijn aanname- kan nemen tegen leden waarvan de belangrijkste leraar in zo’n ernstige mate wordt beschuldigd en het boeddhisme in een slecht daglicht plaatst. 

Ritman: ‘In antwoord op Kamervragen stelde de minister in zijn schrijven van 28 augustus 2015: “Het is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) om te voorkomen dat boeddhistische monniken en/of leraren zich schuldig maken aan (seksueel) misbruik.

We zijn in de periode daarna met de minister en zijn staf in overleg gegaan. Daarbij hebben we uitgelegd welke stappen de BUN heeft gezet om aan die verantwoordelijkheid invulling te geven:

1. Het actief ondersteunen van het initiatief voor een onafhankelijk meldpunt. Het artikel van het Boeddhistisch Dagblad van 2 november 2015 geeft de gang van zaken hieromtrent correct weer.
2. Het aanstellen van een externe vertrouwenspersoon, gebonden aan een professionele beroepscode, o.a. voor wat betreft de vertrouwelijkheid.
3. Het actief stimuleren van de leden om een eigen ethische code in te stellen en het faciliteren van de inhoudelijke uitwisseling hierover tussen de leden.

De leden ondersteunen dit beleid. Ik verwijs hiervoor naar de notulen waarin de genomen besluiten zijn vastgelegd. Verder is in onze ALV van 6 mei jl. vastgesteld dat 50% van de 40 leden op de eigen website verwijst naar het Meldpunt BG*, naar een eigen vertrouwenspersoon, naar de externe vertrouwenspersoon van de BUN, naar een ethische code, of een combinatie hiervan. Andere leden hebben aangegeven dat ze intern wel een proces zijn gestart, maar dit nog niet hebben afgerond.’

Wat heeft de BUN ondernomen toen de afgelopen maanden de beschuldigingen richting Sogyal rinpoche een nog zwaarder en ernstiger karakter kregen. Nu van acht mensen die tientallen jaren met hem te maken hadden en in zijn nabije omgeving verkeerden?

Ritman: ‘Naar aanleiding van de uitzending van Brandpunt is het bestuur van de BUN in gesprek gegaan met het bestuur van Rigpa Nederland. Intussen was ook de brief van de prominente leden bekend gemaakt. We hebben in dat gesprek aangedrongen op openheid en transparantie. Uit het gesprek dat we hadden, en uit de reactie van Rigpa naar buiten toe, blijkt wat ons betreft dat Rigpa deze zaak uiterst serieus neemt. Voor alle duidelijkheid, als ik het over Rigpa heb, bedoel ik Rigpa Nederland. Rigpa Nederland is lid van de BUN.

Het moge duidelijk zijn dat hierbij veel komt kijken, juist omdat de zaak niet licht wordt opgenomen. Als bestuur van de BUN willen we Rigpa de ruimte geven om het loodzware proces dat ze nu aan moeten gaan ook daadwerkelijk in te vullen. We hebben Rigpa gevraagd om op de eerstvolgende ALV openheid van zaken te geven, voor zover op dat moment bekend. Hierover zal een open discussie gevoerd worden met de leden. Het is aan de leden om te bepalen hoe het verder gaat.

In het algemeen is ons beleid dat als een van de leden in moeilijkheden verkeert, we elkaar moeten helpen. Al is het maar omdat verschillende leden in verschillende fases van hun ontwikkeling met vergelijkbare problemen geconfronteerd kunnen worden. Er kan ook lering worden getrokken uit eerdere misbruikzaken in het buitenland, waarbij boeddhistische organisaties orde op zaken hebben gesteld, zichzelf als het ware opnieuw hebben uitgevonden, en nu floreren als dharma-gemeenschap. Dat wensen we Rigpa ook van harte toe.’

In het verleden is organisaties het lidmaatschap van de BUN geweigerd omdat zij niet aan de gestelde voorwaarden van de BUN voldeden. Kunt u ook sancties instellen tegen boeddhistische organisaties die wel al lid zijn van de BUN. Meet u met twee maten?  

Ritman: ‘Volgens mij is in het verleden maar één keer een aanvraag voor lidmaatschap geweigerd. Deze aanvrager voldeed niet aan de bepalingen met betrekking tot een respectvolle benadering van andere leden en dat was bij de aanvrager zelf bekend.

Natuurlijk is het zo dat we als BUN een sanctiemogelijkheid hebben: het opzeggen van het lidmaatschap. Dit ligt vast in de statuten en het huishoudelijk reglement. We willen Rigpa de ruimte bieden orde op zaken te stellen en effectieve maatregelen te treffen. Vervolgens willen we ze de gelegenheid bieden in de ALV verantwoording af te leggen over wat hun bevindingen zijn en wat hun verdere plannen zijn. We hebben geen enkele reden om te twijfelen aan de bereidheid van Rigpa zich hiervoor volledig in te zetten.

Omwille van de zorgvuldigheid hebben we als bestuur al besloten dat dit agendapunt tijdens de ALV niet door mij als voorzitter zal worden geleid. Ik zal natuurlijk wel aanwezig zijn om zelf ook verantwoording af te leggen. Wat mij betreft mogen daarbij mijn rol als bestuursvoorzitter en mijn rol als actief lid van Rigpa aan de orde komen. Ik ben ten volle bereid die discussie daar en dan open aan te gaan. Daar loop ik niet voor weg.’